Een vreemd fenomeen heeft president Donald Trump wellicht geholpen bij de verkiezingen van 2016: hoge sterftecijfers in bepaalde gebieden.
Hoewel de Verenigde Staten is een van de rijkste landen ter wereld is, gaan er namelijk steeds meer middelbare Amerikanen dood.
De oorzaak? In toenemende mate ligt die bij zelfmoord, drugs of alcohol. Het fenomeen heeft zelfs een naam gekregen: dood door wanhoop, en het komt vooral voor bij blanke mannen rond de 50 zonder diploma.
In gebieden waar het sterftecijfer hoger lag, stemden meer mensen op Trump dan je misschien zou verwachten. In de doorgaans Democratische provincies die Trump naar zich toetrok in 2016, lag het sterftecijfer 15 procent hoger dan in gebieden waar de Democraten wonnen.
Om tot deze conclusie te komen, legden onderzoekers de verkiezingsuitslagen van 2016 en die van 2008 naast elkaar. De recent overleden Republikein John McCain verloor toen van Democraat Barack Obama. In de gebieden waar de sterftecijfers waren gestegen, gold toen ook al de neiging om Republikeins te stemmen.
"De levensverwachting stijgt in grote delen van het land, vooral in de steden, maar op het platteland zien we een heel ander beeld", zegt hoofdonderzoeker van het team Lee Goldman. "We moeten niet onderschatten hoezeer sommige delen van het land verwaarloosd zijn wat betreft gezondheid."
De openbare data van alle 3.112 Amerikaanse county's was de basis voor hun onderzoek. In de gebieden waar in 2016 meer stemmen naar Republikeinen gingen dan in 2008, lag het sterftecijfer 15 procent hoger dan in county's waar de Democraten meer stemmen wonnen.
Het aantal wanhoopsdoden nam in deze gebieden ook sneller toe dan in de gebieden waar Hillary Clinton meer stemmen won. Doden als gevolg van zelfmoord, alcohol en drugs lagen 2,5 keer hoger in provincies met toenemende Republikeinse steun.
De conclusies van de onderzoekers bleven overeind nadat ze andere factoren in hun analyse meenamen, zoals leeftijd, etniciteit, inkomen, onderwijsniveau, werkloosheid en verzekeringsniveau.
"Een slechter vooruitzicht op persoonlijke gezondheid is een belangrijke aanwijzing van ontevredenheid, ontmoediging, hopeloosheid en angst. Sentimenten die wellicht resoneerden met kiezers die voor Trump stemden", stelt Goldman.
De wetenschappers zeggen niet dat er een direct causaal verband is tussen meer wanhoopsdoden en kiezers die voor Trump gingen. Hun conclusies onderstrepen wel eerder onderzoek dat angst en wanhoop voorspellende factoren zijn voor steun voor Republikeinen.
"Hoewel sterftecijfers niet de enige maatstaf zijn voor gezondheid en welzijn, kunnen ze wel de 'relatieve wanhoop' weergeven", zegt de onderzoeker. Het had niet veel gekost voor Hillary Clinton om de verkiezingen van 2016 toch te winnen.
De resultaten komen overeen met andere onderzoeken waarin de psychologische verschillen tussen liberale en conservatieve kiezers beschreven worden.
Gevoelens van angst maakt kiezers conservatiever, zoals te zien was na de aanslagen van 11 september 2001. In andere landen is dit verband ook aangetoond. Mensen omarmen conservatieve waarden ook om 'ongelijkheid tussen bepaalde groepen of individuen uit te leggen, te rechtvaardigen en op te leggen', zo constateerde een overzicht van meerdere onderzoeken in 2003.
Desondanks is het niet onmogelijk - zelfs verrassend eenvoudig - voor mensen om hun mening te veranderen. Psychologen van de Yale University vroegen proefpersonen om zichzelf in te beelden dat ze superkrachten hadden. Daarna bleken de mensen vaker geneigd om aan de liberale kant van een stelling uit te komen.
"Ons brein kan zowel bewust als onbewust opereren", aldus de auteur van die studie, John Bargh. Ook kwamen Harvard-experts erachter dat mensen bereid waren hun mening over Syrische vluchtelingen te herzien als ze een poging deden in hun schoenen te staan.
